Acné
Acne is een huidaandoening die vooral in de puberteit optreedt en vaak wordt veroorzaakt door hormonale veranderingen. Er kunnen echter ook andere factoren meespelen. Acne wordt gekenmerkt door symptomen zoals puisten, pukkels en mee-eters en treft bijna alle tieners, maar ook veel volwassenen. Lees hier alles wat je moet weten over acne: oorzaken, symptomen en prognose.
Definitie: Wat is acne?
Acne is de meest voorkomende huidziekte ter wereld. Acne komt vooral voor bij adolescenten tijdens de puberteit en wordt niet als besmettelijk beschouwd. Er is geen eenduidig antwoord op de vragen "Wat is acne precies?" en "Hoe ontstaat acne?", omdat de ziekte zich in verschillende vormen en door verschillende factoren manifesteert.
Meestal zien acnepatiënten puisten, pukkels en mee-eters op hun gezicht verschijnen, voornamelijk op het voorhoofd en de kin. Acne kan ook op andere delen van het lichaam verschijnen. Bij mannen en vrouwen komt acne bijvoorbeeld ook voor op de rug en het decolleté, hoewel dit minder vaak voorkomt. Acne kan ook ontstaan op de nek of billen, schouders, borst, hoofdhuid of dijen.
Milde vormen van acne kunnen over het algemeen worden behandeld met toiletartikelen en huidverzorgingsproducten die verkrijgbaar zijn bij drogisterijen of apotheken. In het geval van ernstige of extreme acne wordt behandeling door een dermatoloog aanbevolen.
Bijna alle tieners hebben in meer of mindere mate last van acne. Acne bij volwassenen (acne tardive of acne tarda) is daarentegen zeldzamer.
Acne vulgaris: de meest voorkomende vorm
Acne vulgaris is de meest voorkomende vorm van acne en wordt ook wel "gewone acne" genoemd. Het wordt veroorzaakt door hormonale veranderingen tijdens de puberteit (hormonale of hormoongerelateerde acne). Jongens hebben over het algemeen meer last van puberale acne dan meisjes.
Terwijl sommigen slechts milde acne hebben, hebben anderen last van ernstige acne (bijvoorbeeld in het gezicht).
Afhankelijk van de ernst van de aandoening wordt acne vulgaris onderverdeeld in drie subvormen:
- Acne comedonica: dit is de mildste vorm van acne en tast alleen het gezicht aan (voorhoofd, neus en wangen), minder vaak de rug. Acne comedonica wordt gekenmerkt door mee-eters die kunnen gaan ontsteken als je erop drukt.
- Papulopustuleuze acne: deze matig ernstige vorm van acne wordt gekenmerkt door mee-eters en ontstoken puistjes. Papulopustuleuze acne komt vaak voor in het gezicht en op de rug.
- Acne conglobata: acne conglobata is de ernstigste vorm van acne. In dit geval vormen de puistjes echte knobbeltjes die gemakkelijk ontsteken en zichtbare littekens achterlaten wanneer de acne geneest. Bij deze vorm van acne kunnen ook cysteuze veranderingen van de huid optreden.
Andere vormen van acne
Andere vormen van acne kunnen ontstaan wanneer de huid bepaalde stoffen in huidverzorgingsproducten (bijv. gezichtscrème), medicijnen of voedsel niet verdraagt. Deze omvatten
- contactacne, cosmetische acne of chlooracne
- acne met medicatie (acne medicamentosa)
- Acne als gevolg van doping
Deze vormen van acne zijn bijzondere vormen van allergische reacties en kunnen worden aangepakt door de stof waarop de huid reageert te verwijderen. Om de oorzaak van de aandoening vast te stellen, is het nuttig om allergietests te laten uitvoeren door een arts.
Andere soorten acne zijn acne Majorca en acne inversa. Ook kinderen kunnen last hebben van acne. Er wordt onderscheid gemaakt tussen neonatale acne en acne van de pasgeborene. In het dagelijks taalgebruik worden neonatale acne en acne van de pasgeborene vaak samen acne van de pasgeborene of babyacne genoemd. Maar vanuit medisch oogpunt is dit niet juist.
Op internet worden bijvoorbeeld ook de termen "schimmelacne" en "schimmelacne" gebruikt. In werkelijkheid is er een huidaandoening die lijkt op acne, veroorzaakt door schimmels en vaak verward wordt met acne vulgaris. Deze huidaandoening wordt echter veroorzaakt door een woekering van gisten (Malassezia) die van nature aanwezig zijn op de huid en daarom noemen artsen het Malassezia folliculitis.
Deze zogenaamde schimmelacne kan worden herkend aan de papels en pustels die op het gezicht (bijvoorbeeld kin of wangen), de borst, de armen of de rug verschijnen.
Neonatale acne
Neonatale acne ("babyacne", acne neonatorum) wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van kleine mee-eters, voornamelijk op de wangen. Ze kunnen al voor de geboorte aanwezig zijn of zich vormen tijdens de eerste levensweken. Behandeling is niet nodig, want neonatale acne verdwijnt vanzelf binnen een paar weken.
Acne zuigeling
Acne infantum verschijnt tussen de derde en twaalfde levensmaand, vaker bij jongens dan bij meisjes. Het wordt gekenmerkt door kleine gelige puistjes die zich vooral op het voorhoofd en de wangen vormen. In bepaalde omstandigheden kunnen er littekens ontstaan. Het is altijd aan te raden om acne bij baby's door een arts te laten behandelen.
Acne van Mallorca
Mallorcaanse acne (acne aestivalis) is een andere speciale vorm. Het is geen typische acneziekte, maar eerder een allergie voor licht of een bijzondere vorm van zonne-eczeem (polymorfe fotodermatose).
Mallorcaanse acne wordt gekenmerkt door de vorming van kleine pustels, vooral op de hals, armen en benen, heel zelden op het gezicht. Jeuk en ernstige roodheid zijn een onaangename bijwerking van deze vorm van acne, maar komen slechts in bepaalde gevallen voor.
De oorzaak van Mallorcaanse acne (bijvoorbeeld op de armen of in het gezicht) is een reactie van zonlicht of UV-stralen met de talg van de huid of met de vetten in zonnecrèmes, waardoor stoffen worden geproduceerd die schadelijk zijn voor de huid. Wetenschappers vermoeden ook een genetische aanleg. Vooral jonge mensen (vrouwen vaker dan mannen) met een vette huid lopen risico.
Meestal ontstaat acne in Mallorca aan het begin van een vakantie of tijdens de eerste zomerdagen, omdat de huid nog niet gewend is aan de zonnestralen. Je kunt er niet veel aan doen. Wat betreft het verloop van Mallorcaanse acne, deze geneest over het algemeen vanzelf binnen een paar dagen.
Het is belangrijk om tijdens deze dagen verdere blootstelling aan de zon te vermijden. Keratolytische therapie kan helpen om acnegevoelige personen te genezen.
Acne inversa
Acne inversa is een ernstige vorm van acne die meestal voorkomt in de oksels en de geslachtsdelen.
Wat veroorzaakt acne?
Acne wordt veroorzaakt door een aantal verschillende factoren.
De meest voorkomende vorm, acne vulgaris, heeft meestal een hormonale oorzaak. De boosdoeners hier zijn de mannelijke geslachtshormonen, bekend als androgenen (belangrijkste vertegenwoordiger: testosteron). Deze hormonen worden niet alleen bij mannen in grotere hoeveelheden aangemaakt, maar in mindere mate ook bij vrouwen (vooral tijdens de puberteit). Maar omdat ze in grotere hoeveelheden aanwezig zijn bij mannen, hebben zij ook meer last van deze huidziekte.
Androgenen stimuleren de talgklieren van de huid om meer talg te produceren. Normaal stoot de huid deze talg uit via de poriën. Maar tijdens de hormonale veranderingen in de puberteit neemt ook de productie van hoornstof in de huid toe, waardoor de afvoerkanalen worden geblokkeerd. Als gevolg daarvan hoopt talg zich onder het huidoppervlak op en vormen zich gesloten mee-eters. De witachtig uitziende talg stroomt erin.
Op een bepaald moment scheurt de huid bij het uitscheidingskanaal. Bij contact met zuurstof in de lucht wordt de mee-eter zwart. Dit betekent dat mee-eters open mee-eters zijn.
De talg in mee-eters "trekt" bacteriën aan. Deze bacteriën breken de talg af en produceren afbraakproducten die ontstekingsreacties aanmoedigen ("bloeiende puistjes") en de vorming van nieuwe mee-eters stimuleren.
Hormonale schommelingen (en dus acne) treden niet alleen op tijdens de puberteit, maar onder bepaalde omstandigheden ook tijdens de zwangerschap, de menopauze en bij het stoppen met de anticonceptiepil. Hetzelfde geldt tijdens de menstruatie, wanneer de huid vetter wordt.
Andere risicofactoren
Maar hormonen zijn niet de enige factoren die verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van acne. Studies tonen ook aan dat een erfelijke aanleg, evenals een hoge psychologische belasting en stress, het ontstaan van acne in de hand werken.
Daarnaast is het mogelijk dat de vetten in cosmetische producten, de stoffen in medicijnen en bepaalde voedingsmiddelen de talgproductie stimuleren of bijdragen aan het blokkeren van de afvoerkanalen. Medicijnen die acne kunnen veroorzaken zijn onder andere de volgende:
- Corticosteroïden (cortison)
- Anabole steroïden
- adrenocorticotrofine (ACTH)
- Psychotrope medicijnen
- slaappillen en kalmeringsmiddelen die broom bevatten
- neuroleptica (geneesmiddelen voor de behandeling van verschillende geestesziekten)
- halogenen gebruikt als ontsmettingsmiddelen
- Antibiotica
- vitaminen B2, B6, B12
- bepaalde geneesmiddelen die worden gebruikt bij de behandeling van kanker (EGF-receptoragonisten).
Het gebruik van hormonale anticonceptiemiddelen (de anticonceptiepil) kan echter ook acne veroorzaken, afhankelijk van de samenstelling van het preparaat.
Voor sommige mensen is voeding ook een factor bij het ontstaan van acne. In dat geval kan het voor sommige acnepatiënten nuttig zijn om in overleg met hun arts een dieetplan op te stellen. Vetrijke voeding en chocolade hebben in dit opzicht bijvoorbeeld een slechte reputatie. Melk en zuivelproducten worden ook verdacht van het verergeren van acne. Deze verbanden zijn echter nog niet wetenschappelijk bewezen.
In sommige gevallen verergeren factoren zoals vocht, sigarettenrook en krabben aan puistjes de symptomen.
Wat zijn de symptomen van acne?
In het beginstadium van acne vormt zich eerst een klein rood puntje of knobbeltje in de huid. Dit geeft de indruk van een verdikking van de huid. Zo'n mee-eter ontstaat wanneer bij acne het afvoerkanaal van een talgklier in de huid verstopt raakt door overmatige keratinisatie (keratinisatiestoornis). Talg hoopt zich op en de mee-eter is zichtbaar als een klein wit puntje.
Als zo'n mee-eter breekt, dringt er lucht door de talg, waardoor de mee-eter zwart wordt. Als er bacteriën (propionzuurbacteriën) aan de acne worden toegevoegd, ontstaat er een ontsteking - er verschijnt een "bloeiend" puistje.
Acne komt vooral voor in het gezicht en bij voorkeur in de zogenaamde T-zone, d.w.z. op het voorhoofd, de kin en de neusbrug. Afhankelijk van de aanleg en het huidtype kan ernstige acne ook op de wangen verschijnen. De rug en borst worden minder vaak aangetast.
Als je een van de volgende symptomen opmerkt, moet je een dermatoloog (huidarts) raadplegen:
- grote, pijnlijke puistjes
- plotselinge verslechtering van het uiterlijk van de huid
- ernstige psychologische stress door puistjes
- acnelittekens.
Acne: tests en diagnose
Acne is gemakkelijk te diagnosticeren vanwege het uiterlijk. Puisten, mee-eters en puistjes zijn meestal een duidelijk symptoom.
Maar voordat je zelf met een behandeling begint, is het raadzaam om een huidziektespecialist te raadplegen om een andere huidziekte uit te sluiten. De specialist zal ook bepalen om welke vorm van acne het gaat en wat de beste behandeling is.
Als de arts een infectie vermoedt, kan hij of zij een kleine hoeveelheid afscheiding van de mee-eters nemen voor analyse. Dit helpt om te bepalen of de infectie wordt veroorzaakt door bacteriën en zo ja, welke. Op basis van deze resultaten wordt vervolgens de behandeling bepaald.
Huidverzorgingsadvies voor acne
In principe mag de huid bij acne en de gezichtsreiniging niet te agressief zijn. Syndets die speciaal zijn aangepast voor de onzuivere huid met neiging tot acne kunnen worden gebruikt om de huid voorzichtig te reinigen. Voor gezichts- en huidverzorging is het raadzaam om vette producten te vermijden en in plaats daarvan te kiezen voor een lichte vochtinbrengende crème op oliebasis voor acne.
Als je acne hebt en dit wilt camoufleren met make-up, kies dan niet-comedogene producten of ga voor antiseptische maskerende crèmes. Om ontstekingen en littekens bij bestaande acne te voorkomen, is het raadzaam om mee-eters en puistjes niet zelf uit te knijpen.
Acne: verloop van de ziekte en prognose
Als acne vulgaris goed wordt behandeld, geneest het over het algemeen snel. Als het niet behandeld wordt, verdwijnt het meestal vanzelf op 25-jarige leeftijd. In sommige gevallen blijven de symptomen echter bestaan tot de leeftijd van 40 jaar of ouder.
Stress en psychologische belasting kunnen het verloop van de ziekte sterk beïnvloeden. Acne kan bijvoorbeeld plotseling weer de kop opsteken (acne tarda) in situaties van acute stress, zelfs tot op hoge leeftijd.
